İhram
İhram, hac veya umre yapacak olan kimsenin diğer zamanlarda helâl olan bazı fiil ve davranışları belirli bir süre kendisine haram kılmasıdır. Bu da niyet ve telbiye ile gerçekleşir.
Hac veya umreye veyahut her ikisine niyet etmek ve Allah için telbiye getirerek ihrama girmekle hac ibadeti başlamış olur. Halk arasında ihramlı erkeğin örtündüğü iki parça örtüye de ihram denilmektedir. Kadınlar için özel bir ihram yoktur, kadınların ihramları kendi elbiseleridir.
İhramın rükünleri, vâcipleri ve sünnetleri vardır. Şimdi bunları zikredeceğiz.
İHRAMIN RÜKÜNLERİ
Bunlar iki tane olup şunlardır:
1. Niyet. Yapılmak istenen hac veya umreyi, kalben belirlemektir. Bunu dil ile de söylemek müstehaptır. İfrad haccı yapacak kimse şöyle niyet eder: “Allahümme inni uridü’l- hacce feyessirhu li-vetekabbelhu minnî.” Mânası. “Allahım! Senin rızân için hac yapmak istiyorum. Onu bana kolaylaştır ve benden kabul buyur.”
Temettu’ haccı yapacak kimse şöyle niyet eder: “Allahümme inni uridü’l-umrete feyessirhâ li-vetekabbelha minnî.” Mânası. “Allahım! Senin rızân için umre yapmak istiyorum. Onu bana kolaylaştır ve benden kabul buyur.”
Kırân haccı yapacak kimse şöyle niyet eder: “Allahümme uridü’l-umrete vel-hacce feyessirhümâ li-vetekabbel- hüma minnî.” Mânası. Allahım! Senin rızân için umre ve hac yapmak istiyorum. Bunları bana kolaylaştır ve benden kabul eyle.
2. Telbiye. Niyet ettikten sonra yüksek sesle şu zikirleri söylemektir: “Lebbeyk Allahümme lebbeyk, lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk, innel hamde ve’n-ni‘mete leke ve’l-mülk, lâ şerîke lek.” Mânası. Allahım! Ben senin emrine boyun eğerim ve hazırım. Senin ortağın yoktur. Senin davetine ihlâsla uyarım. Şüphe yok ki hamd da nimet de sana aittir. Mülk de senindir. Senin hiçbir ortağın yoktur.
Kadınlar hafif sesle telbiye getirirler. Yalnız niyet veya yalnız telbiye ile ihrama girilmiş olmaz.
İHRAMIN VÂCİPLERİ
Bunlar iki tane olup şunlardır:
1. Mîkat sınırını ihramsız geçmemek
İhrama girme yerlerini kişilerin ikametlerine göre üç grupta toplayabiliriz.
A) Afakîler yani Mekke’ye mîkat sınırları dışından gelenler. Gerek hac ve gerekse umre için yol üzerindeki mîkatı veya hizasını geçmeden ihrama girerler. Mekke’ye dışarıdan gelenlerin ihrama girecekleri mîkat yerleri beş tane olup şunlardır:
a) Zülhuleyfe. Mekke’ye Medine’den gelenlerin mîkatıdır. Medine’ye 10 km. Mekke’ye 450 km. mesafededir.
b) Cuhfe. Mısır ve Suriye yönünden gelenlerin mîkatıdır. Mekke’ye yaklaşık 187 km. uzaklıktadır.
c) Zâtüırk. Irak yönünden gelenlerin mîkatıdır. Mekke’ye uzaklığı yaklaşık 94 kilometredir.
d) Karnülmenâzil. Necid ve Küveyt yönünden gelenlerin mîkatı olup Mekke’ye yaklaşık 96 kilometredir.
e) Yelemlem. Yemen ve Hindistan yönünden gelenlerin mîkatı olup Mekke’ye yaklaşık 54 kilometredir.
Süveyş yönünden Kızıldeniz yoluyla gelenler Cuhfe yakınında Râbığ hizasında ihrama girerler. Havayoluyla Cidde’ye gelenler ise geldikleri istikametteki mîkatın hizasını geçmeden niyet ve telbiye yaparak ihrama girerler.
Hanefî mezhebine göre ihram yasaklarına uyabilme hususunda kendisine güveni olan kimseler ihrama memleketlerinde dahi girebilirler.
B) Mîkat sınırlarıyla Harem bölgesi arasında bulunanlar. Bunlar ister hac ister umre için bulundukları bölgelerde yani Harem bölgesine girmeden Hil’de ihrama girerler.
C) Harem bölgesi içinde bulunanlar ile Mekkeliler. Bunlar hac için Harem bölgesi içinde, umre içinse Harem bölgesi dışına (misal Ten’îm’e) çıkarak Hil bölgesinde ihrama girerler.
Hac için ihrama hac ayları başladıktan sonra girmek sünnettir. Hac ayları şevval, zilkade ayları ile zilhiccenin ilk on günüdür.
İster hac ve umre ister ziyaret ve ticaret gibi başka maksatlarla olsun doğrudan Mekke’ye veya Harem bölgesine Mekke’ye dışarıdan gelenlerin mîkat sınırını geçmeden ihrama girmeleri vâciptir. Bunlar usulüne uygun olarak hac veya umre yaptıktan sonra ihramdan çıkarlar.
2. İhram yasaklarından sakınmak
İhramla ilgili çeşitli yasaklar vardır. Bunları şöyle özetleyebiliriz:
a) Bedenle ilgili yasaklar
1. Saç ve sakal tıraşı olmak, bıyıkları kesmek.
2. Kasık, koltuk altı kılları ile vücudun diğer yerlerindeki kılları tıraş etmek, koparmak veya yolmak.
3. Tırnak kesmek.
4. Süslenmek amacıyla saç, sakal veya bıyıklara yağ ya da kına sürmek. Oje ve ruj kullanmak.
5. Vücuda veya ihram örtüsüne koku sürmek. Kadınların da vücutlarına veya elbiselerine güzel koku sürmeleri yasaktır.
6. Kokulu sabun kullanmak.
b) Giyimle ilgili yasaklar
1. Elbise giymek.
2. Başı ve yüzü örtmek.
3. Eldiven, çorap veya topukları kapalı ayakkabı giymek.
İhram örtüleri olan ridâ ve izârın uçlarını birbirine bağlamak veya çatal iğne ile tutturmak ceza gerektirmez ise de mekruhtur.
Giyimle ilgili yasaklar yalnız erkekler içindir. Kadınlar normal elbiselerini giyerler. Sadece ihram süresince yüzlerini örtmezler.
c) Cinsî konularla ilgili yasaklar
1. Cinsî münasebette bulunmak.
2. Umumiyetle cinsel ilişkiye götüren öpme, oynaşma, şehvetle tutma gibi davranışlarda bulunmak.
3. Şehvanî duyguları tahrik edici sözler söylemek.
d) Avlanmakla ilgili yasaklar
Gerek Harem bölgesi içinde gerekse dışında olsun;
1. Eti ister yensin ister yenmesin her türlü kara avını avlamak (Yaratılışı itibariyle vahşi, ürkek ve insanlardan kaçan hayvanlara av hayvanı denir).
2. Avcıya avını göstermek. Avlanmasına yardım etmek.
3. Yuvasını bozmak, yumurtasını kırmak, tüylerini yolmak, yavrularını almak, ayağını veya kanadını kırmak şekliyle av hayvanlarına zarar vermek. Deniz hayvanlarının avlanması ihramlıya yasak değildir.
e) Harem bölgesi ile ilgili yasaklar
Mekke şehri ve çevresindeki Harem denilen bölgenin avının avlanması, ağaç ve bitkilerin kesilmesi veya koparılması ihramlı veya ihramsız herkes için yasaktır.
f) Dinen haram olan veya başkalarına zarar veren şeylerle ilgili yasaklar.
1. Füsûk. Haram kılınan şeyleri işlemek.
2. Cidâl. Başkalarıyla tartışmak, kavga etmek, kötü söz ve davranışta bulunmak. Her zaman yasak olan bu tür davranışlardan ihramlıyken daha çok sakınmak gerekir.
İHRAMLIYA YASAK OLMAYAN ŞEYLER
Yıkanmak, kokusuz sabun kullanmak, ihram örtülerini yıkamak veya değiştirmek, dişleri fırçalamak, sürme çekmek, gölgede oturmak, şemsiye kullanmak, çiçek ve meyve koklamak, güzel koku satılan dükkânda oturmak, koku satın almak, kırılan tırnağı veya zarar veren kılı koparmak, diş çektirmek, kan aldırmak, iğne vurdurmak, yara üzerine sargı sardırmak, yüzük-kol saati takmak, silâh taşımak, bele kemer bağlamak, omuza çanta asmak, yüzü ve başı örtmeden yorgan ve battaniye gibi örtüyle örtünmek, ihramsız kişi tarafından avlanan kara avının etinden yemek; karga, çaylak, yılan, akrep, fare, sinek, karınca, pire, kelebek gibi av hayvanı olmayan hayvanlar ile saldırgan köpek, kurt ve kaplan gibi yırtıcı hayvanları öldürmek.
İHRAMIN SÜNNETLERİ
1. İhrama girmeden önce tırnakları kesmek, kasık ve koltuk altı kıllarını temizlemek, gerekiyorsa tıraş olmak.
2. Mümkünse gusletmek. Bu gusül, temizlik için yapıldığından abdestli olanlar ve âdet dönemindeki kadınlar için de sünnettir. Gusül yapılamazsa abdest alınır.
3. Vücuda güzel kokular sürmek (ihrama girmeden önce).
4. Erkeklerin izâr ve ridâ denilen iki parçadan ibaret örtüye bürünmesi. Belden aşağıya sarılana izâr, vücudun üst kısmını örten havluya ridâ denir. Bunların beyaz, yeni ve yıkanıp temizlenmiş olması müstehaptır.
5. İhram namazı kılmak. İhram örtülerine büründükten sonra (kerâhet vakti değilse) iki rek’at namaz kılmak. Bu namazın ilk rek’atında Fâtiha’dan sonra Kâfirûn sûresi, ikinci rek’atında ihlâs sûresinin okunması; ayrıca niyet ve telbiyenin de bu namazdan sonra yapılması faziletlidir.
6. İhramlı bulunulan süre içinde her fırsatta yüksek sesle telbiye getirmek. Bilhassa her namazın arkasından, her yokuşa iniş ve çıkışta ve yolcu kafileleriyle her karşılaşmada üç defa telbiyede bulunmak.
7. Hac için ihrama, hac ayları başladıktan sonra girmek.
8. Her bölge halkının kendi yolu üzerindeki ilk mîkatta ihrama girmesi.