Teyemmümün Farzları
Teyemmümün Farzları, sıhhat şartları ve rükünleri aşağıdaki gibidir. Öncelikle teyemmümün farzlarını öğrenelim:
1- Niyet etmek.
2- İki elin içini temiz toprağa vurup, yüzün tamamını mesh etmek.
3- Elleri temiz toprağa vurup, önce sağ ve sonra sol kolu mesh etmek.
Ömer Nasuhi BİLMEN’in Büyük İslam İlmihali eserinde teyemmümün farzları “bir niyet ve iki mesihden ibarettir” şeklinde belirtilmiştir. Yani buradaki 2. ve 3. farz bir farz olarak belirtilmiştir de denilebilir. Şimdi teyemümün sıhhat şartları ve rükünlerine göz atalım:
TEYEMMÜMÜN SIHHAT ŞARTLARI
Teyemmüm’ün sahih olabilmesi için; birtakım şartların bulunması gerekir. Bunlar:
1. Suyun bulunmaması veya kendisi ile suyun bulunduğu yer arasında bir mil (dört bin adım) veya daha fazla mesafe bulunmasıdır.Su bulunduğu halde, onu kullanmaya güç yetirememek (Hastalık, soğuktan helâk olma veya düşman korkusu gibi sebeblerle) teyemmümü meşru kılar. Hapsedilmiş olmak ve hapsedenlerce suyu kullanmasına müsaade edilmemek de, suyun hükmen yokluğu demektir.
2. Niyet etmek!.. Abdestsizlikten veya cünüblükten temizlenmeye niyet edilmeden yapılacak teyemmüm sahih değildir.
3. Teyemmüme mani olabilecek maddelerin yüz ve ellerde bulunmaması şarttır. Mum, yağlı boya gibi kalın maddelerin, teyemmümden önce temizlenmesi gerekir.
4. Meshin üç parmak veya daha fazlası ile yapılması şarttır.
5. Teyemmüm alırken, abdeste mani olan engellerin bulunmaması esastır. Hayız, nifas ve abdest’e mani olan diğer engeller.
6. Su bulunmadığı halde, çevrede “Suyun bulunabileceği zannının” galip olması durumunda, onu aramak.
7. Teyemmüm edilecek azaların tamamının meshedilmesi de şarttır.
TEYEMMÜMÜN RÜKÜNLERİ
Hanefi Fûkahası “Teyemmüm toprak cinsinden olan temiz şeylerle yapılır” hükmünde ittifak etmiştir. Dolayısıyla teyemmümün birinci rüknü: Temiz topraktır. Toprak cinsinden olan, kum, çakıl, kireç, tozlu taş, tuğla ve kiremit gibi maddelerle de teyemmüm caizdir. Yumuşatılıp eritilebilen demir, bakır, tunç, cam, altın, gümüş ve benzeri maddeler toprak cinsinden değildir. Bedai’de de böyledir. Bunlarla teyemmüm caiz olmaz. Ayrıca yanınca kül olan odun, ot ve benzeri şeylerle de teyemmüm yapılamaz.
Resûl-i Ekrem (sav)’in: “Teyemmüm iki darb’tır (vuruştur). Bir vuruş yüz içindir. Bir vuruş da elleredir.”(İbn-i Hümam – Fethû’l Kadir) Hadis-i Şerifini esas alan Hanefi Fûkahası: “Teyemmmüm iki vuruştur. Bunlardan birisiyle yüzünü mesheder. Diğer vuruşta ise, ellerini dirseklerine kadar mesheder. Hilkatinde bir değişiklik olmasın diye, toprağın döküleceği kadar ellerini silkeler. Zahir rivayeye göre; meshin uzuvların her tarafını kaplaması esastır. Çünkü teyemmüm, abdestin makamına kaim olur. Bu sebeble parmaklarının arasını hilâllemek ve parmaklardan yüzüğü çıkarmak gerekir ki, mesh tamam olabilsin” hükmünü beyan etmiştir. Sonuç olarak; teyemmüm’ün iki rüknü”nü: “Yüzün tamamını meshetmek” ve “dirseklerle beraber kolları meshetmek” şeklinde özetlemek mümkündür.
ŞAFİİLERE GÖRE TEYEMMÜMÜN FARZLARI
1. Niyet etmek. Bu da iki kısımdır;
a) Farz namaz, tavaf, Cuma hutbesi gibi farz olan herhangi bir şeyin mübah kılınması için niyet getirmektir. Mesela “farz namazı mübah kılmak için niyet ettim.”
b) Nafile namaz veya nafile tavaf gibi herhangi bir nafile ibadeti mübah kılmak için niyet getirmek.
2. Toprağı meshedilecek uzva nakletmek.
3. Bütün yüzünü meshetmek
4. Ellerini dirseklerle beraber meshetmek.
5. Tertibe riayet etmek.
TEYEMMÜMÜN SÜNNETLERİ
Teyemmümün yedi sünneti vardır. Bunlar:
1. İki elini toprak üstüne koymak,
2. Elleri toprağın üzerinde ileri-geri sürmek,
3. Elleri silkelemek,
4. Parmakların arasını hilallemek,
5. Teyemmüme başlarken besmele çekmek,
6. Tertibe riayet etmek,
7. Bütün bunları arka-arkaya yapmak, yani araya bir fasıla vermemek.
KAYNAK: (Yusuf Kerimoğlu, Emanet ve Ehliyet)