Gıybet Nedir? Gıybet Etmenin Hükmü Nedir?

Yüce Allah’ın cc insanlar için yasakladığı kötü hasletlerden bir tanesi de Gıybettir. İnsanın mutlak surette gıybetten sakınması gerektiği ile ilgili olarak Yüce Allah insanları uyarmaktadır. Gıybet insanlar arası ilişkilere ciddi zarar verdiği gibi insanın Allah nezdindeki değerine de ciddi zarar vermektedir. Öyle ki, gıybet eden insan büyük günaha girdiği gibi daha önce işlemiş olduğu hayırlarından da olmaktadır. Peki gıybet nedir? İnsan çin bu kadar kötü olan gıybet nasıl edilir. Yazımızın devamında gıybetle ilgili detayları ve delilleri bulabilirsiniz.

Gıybet Nedir ?

Gıybet kişinin yanında söylendiği taktirde hoşlanmayacağı, üzüleceği, utanacağı şeylerin onun arkasından söylenmesidir. Yani kişinin dedikodusunun yapılmasıdır. Her insanın kusurları bulunmaktadır. Bu kusurları ister istemez bazen başkaları da öğrenebilmektedir. İnsanların kusurlarını öğrendiğimizde onları gizlememiz Allah tarafından bize emredilmiştir.

Gıybet eden insanlar ( Dedikoducu insanlar) Yüce Allah’ın bu emrine karşı gelerek insanların arkasından konuşurlar. İnsanların arkasından konuşmak insanlar arası ilişkilere ciddi zarar vermektedir. Gıybet sadece insanların üzülmesine sebep olmaz insanların birbirine girmesine , kavga etmelerine de sebep olur.

Mümin insan başka insanların kusurlarını araştırmaz asla. Bu onun için yasaklanmıştır. İstemeden birinin kusurunu  öğrendiğinde de bu kusuru gizlemekle yükümlüdür.

Kişinin arkasından söylenenler o kişide bulunan özellikler olması sözün gıybet olduğu gerçeğini asla değiştirmez. Zaten bu özellikler o kişide yoksa söylenen iftira olur.

Bununla ilgili Peygamber Efendimiz (s.a.s) şöyle buyurmuştur.

– “Gıybet nedir, bilir misiniz?”

– Allah ve Resûlü daha iyi bilir, dediler.

Hz. Peygamber:

– “Gıybet, din kardeşini hoşlanmadığı bir şey ile anmandır” buyurdu.

– Söylenen ayıp eğer o kardeşimde varsa, ne dersiniz?” diye soruldu.

– “Eğer söylediğin şey onda varsa gıybet ettin; yoksa, o zaman ona iftira ettin demektir,” buyurdu.

Gıybet ile İlgili Ayetlerden Bazıları

Gıybet etmenin hükmü Yüce Allah cc tarafından belirlenmiştir. Yüce Allah kutsal kitabımız Kur’an-ı Kerimde gıybetle ilgili birçok uyarıda bulunmuştur. Kur’an- Kerim’de geçen gıybet ile ilgili ayetlerden bazıları şunlardır;

Nisâ / 148. Ayet

لَا يُحِبُّ اللّٰهُ الْجَهْرَ بِالسُّٓوءِ مِنَ الْقَوْلِ اِلَّا مَنْ ظُلِمَۜ وَكَانَ اللّٰهُ سَم۪يعًا عَل۪يمًا

Allah çirkin sözün, açıkça söylenmesinden asla hoşlanmaz. Ancak zulme uğrayan kimsenin durumu başkadır. Allah, her şeyi hakkiyle işitir ve kemâliyle bilir.

Hucurât / 12. Ayet

يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا اجْتَنِبُوا كَث۪يرًا مِنَ الظَّنِّۚ اِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ اِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًاۜ اَيُحِبُّ اَحَدُكُمْ اَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ اَخ۪يهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُۜ وَاتَّقُوا اللّٰهَۜ اِنَّ اللّٰهَ تَوَّابٌ رَح۪يمٌ

Ey iman edenler! Zannın çoğundan sakının; çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin gizli hallerini ve kusurlarını araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah’a gönülden saygı besleyip O’na karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah, tevbeleri çokça kabul edendir, engin merhamet sahibidir.

Hümeze / 1. Ayet

وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍۙ

İnsanları arkadan çekiştirmeyi, yüzlerine karşı da el, kaş, göz işaretleriyle alay etmeyi âdet hâline getiren her bir kişinin vay hâline!

Mü’minûn / 3. Ayet

وَالَّذ۪ينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَۙ

Onlar her türlü boş söz ve faydasız işlerden yüz çevirirler.

Gıybet İle İlgili Bazı Hadis-i Şerifler

-“Her kim gıyabında kardeşinin kusurlarını söyletmezse, kıyâmet gününde Allah da onun kusurlarını örtmeyi tekeffül eder” (İbn Ebi’d-Dünya).

-“Ey kalbiyle değil, sadece diliyle iman edenler topluluğu! Müslümanların gıybetini yapmayınız, ayıplarını araştırmayınız. Zira kim kardeşinin ayıp ve kusurlarını araştırırsa Allah do onun kusurlarını araştırır. Allah, kimin kusurunu araştırırsa onu evinin içinde bile olsa rezil ve rüsva eder (Ebû Dâvud, İbn Ebî Dünya).

“Mümin müminin aynasıdır. Mümin iki el gibidir, birisi diğerini temizler.” Bu ölçüler, toplumu fitne ve bozgunculuktan uzak tutar.

Yukarıda paylaştığımız birkaç ayet-i kerime açıkça gösteriyor ki gıybet ( dedikodu) çok büyük bir suç olup Allah cc tarafından yasaklanmıştır. Müminlerin kesinlikle gıybetten uzak durması gerekmektedir. Şayet önceden bu tür davranışları varsa buna tövbe etmelidirler. Gıybetini ettikleri insanlardan helallik dilemelidirler.

Elbette ki tüm günahları affedecek olan ancak Yüce Allah cc dir. Ancak şunu bilmeliyiz ki yüce bizi Allah cc kul hakkıyla hakkıyla huzuruna kabul etmeyecektir. Bundan dolayı gıybetini ettiğimiz insanlardan helallik dilememiz gerekir. Peygamber Efendimiz sas (“Gıybet edilen kimse affetmediği müddetçe gıybetçi mağfiret olunmaz.” (Heysemî, VIII, 92)) buyurarak konunun önemine dikkat çekmiştir.

Gıybet Orucu Bozar mı?

Namaz kılan insan namazı bitinceye kadar belli kurallara uymak zorundadır. Namazda iken konuşamaz, bir şeyler yiyemez, gülemez. Namazı bozacak herhangi bir davranışı bilerek yaptığında namazı sahih olmaz.

Oruç ise müminler gün boyunca ibadet halindedir. Kişinin gün boyunca Allah cc tarafından yasaklanan bir davranışta bulunması oruç ibadetinden alacağı sevabı eksiltebilir. Bu yüzden oruçlu insanın çok daha dikkatli olması gerekmektedir. Oruç İbadeti sadece açlıktan ibaret değildir. İnsanın her konuda kendini tutması, nefsine hakim olması ve günahlardan kaçınması gerekmektedir. Bu yüzden oruçlu insan gıybetten tamamen sakınarak ramazan ayından sonrası için de bunu alışkanlık haline getirmeli, gıybeti tamamen hayatından çıkarmalıdır.

Gıybet Orucu Zedeler

Gıybet ( dedikodu) oruca ciddi zarar vermektedir.

Allâh Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem;

“Oruç, oruçluya yakışmayan şeylerle zedelenmedikçe (tutan için) bir kalkandır.” buyurdu.

Ashâb-ı Kirâm:

“(Oruçlu) onu ne ile zedeler?” diye sorunca

Rasûl-i Ekrem -sallâllâhu aleyhi ve sellem:

“Yalan ve gıybetle…” cevâbını verdiler. (Nesâî; Sıyâm, 43)

Gıybet eden insanın öncelikle gıybetini ettiği kişiden helallik dilemesi gerekmektedir. Daha sonra Yüce Allah’tan cc mağfiret dileyerek bu günaha bir daha girmeyeceğine söz vermelidir.