Ezan

Kelime manası “bildirmek ve ilan etmek” demek olan ezan, farz namazlar için belirli vakitlerde bilinen kelimelerle okunan mübarek sözlerden ibarettir. Ezan okuyana müezzin denir. Farz namazlar için ezan okumak, bu namazların kılınacağını ilan edip bildirmek, kitap ve sünnette sabittir. Bu ezan erkekler için vacip kuvvetinde bir müekked sünnettir. Müslümanlığın en büyük alâmetlerinden biridir. Ezan aracılığıyla halka hem namaz vakitleri; hem de namazların kılınacağı haber verilmiş oluyor. Ayrıca ezan ile bütün insanlığa Yüce Allah’ın varlığı, birliği, büyüklüğü ve Peygamber Efendimizin (s.av.) risaleti, namazın kurtuluşa ve saadete sebep olduğu yüksek bir sesle ilân edilmiş oluyor.
Ezan ile Kamet beş vakit namaz ile cuma namazının kılınmasında erkeklerin cemaatle namaz kılmaları için sünnet-i müekkededir. Bayram namazları, küsüf namazı, teravih namazı ve cenaze namazı için sünnet değildir. Nafile namazlarla adanmış namazlar için de sünnet değildir. Kaza namazları için de ezan ve kamet getirilir. Peş peşe namaz kazası yapılırken ilk kılacağı namaz için ezan ve kamet okunur. Diğerleri için ise dilerse ezan okur, bir ezanla yetinse de olur. Fakat kılacağı her kaza namazı için kamet getirmesi icap eder. Kadınlar için ezan okumak ve kamet getirmek mekruhtur.
EZANIN ŞARTLARI
Ezan ve Kamet için aşağıdaki şartlar gereklidir:
1- Vaktin girmiş olması. Ancak Hanefiler dışındaki cumhur ile Ebu Yusuf, Gece yarısından sonra sabah namazı için ezan okumayı caiz görmüşlerdir.
2- Ezan Arapça olmalıdır.
3- Ezan ve Kametin cemaate duyurulması şarttır. Yalnız ise kendisi duyacak kadar sesli okuması şarttır.
4- Ezan ve Kametin şartları arasında tertip ve peşpeşelik şarttır. Böyle yapmak sünnettir. Aksine hareketle okunan da sahih olmakla beraber mekruhtur. Böyle okunmuş ezan ve kametin iadesi daha faziletlidir.
5- Ezanın tek bir kimse tarafından okunması gerekir. Ancak birden fazla kimsenin ezanı ayrı ayrı okumaları geçerlidir.
6- Müezzin Müslüman, akıllı (mümeyyiz), erkek bir kimse olmalıdır. Cahillerin, fasıkların, kadınların, cünüplerin veya bunağın ezan okuması veya kamet getirmesi mekruhtur.
EZANIN SÜNNETLERİ
1- Müezzinin sesi gür ve güzel olmalıdır.
2- Ezan sesinin duyurulması için yüksek bir yer yahut minare üzerinde okunmalıdır.
3- Müezzin hür, bülûğa ermiş, (adil) emin, Salih ve namaz vakitlerini bilen biri olmalıdır.
4- Müezzin abdestli ve temiz olmalıdır.
5- Müezzin kör olmamalıdır.
6- Müezzin birer parmağını kulaklarına sokmalıdır.
7- Ezan okurken iki kelime arasında durarak uzatmalı, kamet getirirken iki kelimeyi birleştirerek süratle okumalıdır.
8- Ezan ve Kamette kıbleye dönmeli.
9- “Hayye ale’s-salâh” derken yüzü sağa, “Hayye ale’l-felâh” derken yüzü sola çevirmelidir.
10- Müezzin, sevabını Allah’tan isteyerek ezan okumalıdır.
11- Müezzin, ezanı vaktin evvelinde okumalı.
EZANIN MEKRUHLARI
1. Daha önce zikredilen sünnetler yerine getirilmediği zaman, ezan okumak mekruhtur.
2. Ezanda telhîn, kelimeleri değiştirmeye sebep olacak derecede uzatarak yahut kelimelere ilâve veya çıkarma olacak tarzda teğanni ile okumak mekruhtur.
3. Ezan okurken yürümek, konuşmak mekruhtur.
4. Ezanı oturarak okumak mekruhtur.
5. Cuma kılınan bir yerleşim yerinde herhangi bir sebeple cuma namazını kılamayan kimsenin öğle namazı için ezan okuması ve kamet getirmesi mekruhtur.
6. Kamet getirilirken içeri giren kimsenin ayakta beklemesi mekruhtur. Hemen oturur. Müezzin “Hayye ale’l felâh” dediğinde cemaatle birlikte ayağa kalkar.
7. Farz namazları ezansız ve kametsiz olarak mescitte cemaatle kılmak mekruhtur.
8. Ezan okunan ve kamet getirilen bir mescitte sonradan namaz kılacak birinin veya cemaat olan kimselerin aynı vaktin ezanını tekrar okumaları mekruhtur. Kameti yeniden okumak da gerekmez. İlk ezan ve kamet, vakit çıkana kadar o mescitte kılınacak namazlar için yeterlidir.
EZAN VE KAMET GETİRENE İCABET ETMEK
1. Ezana hürmet etmek, okunduğu anda başka meşguliyetleri bırakmak.
2. Meşru mazereti bulunmayanların namazı camide kılmak için harekete geçmesi gerekir.
3. Ezan cümlelerini müezzinle birlikte sessizce tekrar etmek.
4. “Hayye ale’s-salâh” ve “Hayye ale’l-felâh” okunduğunda da “lâ havle ve lâ kuvvete illâ billah” demek.
5. Sabah ezanında “Es-salâtü hayrun minen-nevm” dendiğinde; “Sadakte ve beride (doğru söyledin güzel yaptın manasında)” demek.
6. Ezan bitince “Allahümme Rabbe hâzihi’d-dâveti’t- tâmme ve’s salâtil kâime, âti Muhammedeni’l-vesilete ve’l-fadîlete ve’d-derecete’r-rafîate veb-ashü Makâmen Mahmûdeni’l-lezi vaaddeh. İnneke lâ tuhlifû’l-mîad” duasını okumak.
Namaz dışında, çocuk doğduğu zaman kulağına ezan okumak menduptur, tavsiye edilmiş olup sevaptır. Savaş sırasında, yangın halinde veya yolcunun arkasından ezan okumak menduptur. Şiddetle öfkelenen, sinir krizi geçiren, sara gibi bir hastalığa tutulan kimsenin, kötü huylu insan veya hayvanın kulağına ezan okumak da menduptur. Cin ve şeytanın korkutucu bir heyetle görülmesi halinde, bunların şerrinden korunmak, için ezan okunur.